اهمیت انتخاب سوژه و توجه به مخاطب در تله تئاتر

یادداشتی از دکتر جواد ظهیری اهمیت انتخاب سوژه و توجه به مخاطب در تله تئاتر   ایران تئاتر -  سرویس یادداشت

انتخاب سوژه در برنامه سازی تلویزیون علت‌های مختلفی دارد. گاهی اوقات طراح برنامه تا تهیه کننده حرف مهمی دارند که می‌خواهند با دیگران به مشارکت بگذارند. مثلاً طرح یک پیام اخلاقی و یا اجتماعی و یا دعوت به یک کار جمعی. گاهی اوقات هم به خاطر تأمین نیازهای ارتباطی مخاطب، سوژه برنامه انتخاب می‌شود. البته غیر از این دو عاملِ مهم، عوامل دیگری هم وجود دارند. در هر صورت شناخت مخاطب نقش مهمی در موفقیت و یا شکست برنامه تلویزیون دارد، به همین علت روش‌های آماری و علمی مختلفی برای شناخت مخاطب و فهم و درک درست از سلیقه و نیازهای ارتباطی او وجود دارد. در تله تئاتر شناخت مخاطب کار خیلی مشکلی نیست چون هدف مخاطب در تله تئاتر مخاطب عام نیست. در همه جای دنیا و از جمله کشور ما عده خاصی به تئاتر می‌روند و علاقه‌مند به متون ادبیات نمایشی هستند. البته متأسفانه در کشور ما درصد این افراد بسیار کم و اندک می‌باشد. ولی همین درصد کم نقش و سهم ‌بزرگی در نظام ارتباطی جامعه دارند. "یکی مرد جنگی به از صد هزار" به هر حال علاقه‌مندان به برنامه‌های تله تئاتر پایگاه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی‌شان تقریباً شناخته شده است. این گروه جزء فرهیختگان و فرزانه‌گان جامعه هستند و دلِ خوشی از تلویزیون و برنامه‌های معمولی آن ندارند. همان گونه که تحمل تله تئاتر برای مخاطب عام سخت و مشکل است، تحمل برنامه‌های یک بار مصرف و سریال‌های معمولی تلویزیون هم برای"مخاطب هدف" تله تئاتر که اصطلاحاً به آن مخاطب خاص‌ می‌گوییم، مشکل است. ‌این افراد در بحث مخاطب شناسی تلویزیون، همان طور که قبلاً هم اشاره شد، کم و اندک هستند؛ چون فرزانه‌گان و فرهیختگان هر جامعه‌ از جمله جامعه ما کم و اندک هستند. معمولاً بین 3 تا 5 درصد و در موارد استثنایی و در بعضی از جوامع کمی بیشتر از این‌. و باز اشاره می‌کنم که همین درصد کم، نقش بسیار مهمی در افکار عمومی و شکل دهی فرهنگ ارتباطی جامعه دارند. این مخاطبان، با ادبیات، فرهنگ و هنر جهانی به ویژه ادبیات نمایشی اروپا آشنایی دارند و در صورت امکان دوست دارند ماهی یک یا دو بار و یا حداقل سالی یک یا دو بار به تئاتر بروند و شاهکارهای ادبیات نمایشی و یا آثار کلاسیک یا مدرن نمایشی را تماشا کنند. در شرایط فعلی این امکان در جامعه ما برای آن‌ها فراهم نیست. متأسفانه این گروهِ اندک ولی بسیار مهم در مخاطب شناسی تلویزیون نادیده انگاشته شده‌اند یا مورد بی‌مهری قرارگرفته‌اند. در‌ شبکه‌های تلویزیونی ما به ندرت برنامه‌ای پیدا می‌شود که مورد پسند این گروه مخاطبان قرار گیرد. ما برنامه سازان تلویزیون، نه تنها به نقش و اثر آن‌ها در نظام ارتباطی پی نبرده‌ایم، بلکه به درستی نمی‌دانیم سهم این مخاطبان از رسانه ملی چیست. تله تئاتر، پنجره کوچکی است که تلویزیون به عنوان یک رسانه ملی به دنیای ارتباطی فرزانه‌گان و فرهیختگان جامعه می‌گشاید. این پنجره نیمه گشوده هرگز نباید بسته شود. پشت این پنجره فرزانه‌گان و فرهیختگانی هستند که نگاه متفاوتی به جامعه و جهان دارند و سلیقه آن‌ها با مخاطبان عام تلویزیون متفاوت است. مخاطبانی که با ادبیات نمایش ایران و جهان‌ آشنا هستند، مخاطبانی که شکسپیر، ایبسن، برشت و دورِنمات را می‌شناسند و بالأخره مخاطبانی که قهرمان‌های ادبیات نمایشی را می‌فهمند ودوست دارند و به راحتی با آن‌ها همذات پنداری می‌کنند. جواد ظهیری (تهیه کننده تله تئاترهای"دشمن مردم"، "همه پسران من"، "به سوی دمشق"، "بازرس کل"، "نکراسف"، "یغمای باشکوه خورشید و...)