اخلاقیات و امنیت شغلی؛ دو اصلی که در تئاتر نباید نادیده گرفت

 
”رویا تیموریان” در نشست خبری ”قاتل بی‌رحم هسه کارلسون”:
اخلاقیات و امنیت شغلی؛ دو اصلی که در تئاتر نباید نادیده گرفت

به گزارش سایت ایران تئاتر، در ابتدای این نشست "مسعود رایگان" درخصوص نمایشنامه گفت: «نمایشنامه "قاتل بی‌رحم هسه کارلسون" را سپتامبر سال 1997 میلادی ترجمه کردم. این نمایشنامه در تئاتری واقع در شمال سوئد به دست من رسید و قرار بود آن را در سوئد کارگردانی کنم که شرایط مهیا نشد و خوشحالم که این کار برای اولین بار در ایران اجرا می‌شود.»
رایگان در ادامه با اشاره به هنینگ مانکل ـ نویسنده این اثر ـ افزود:‌ «مانکل در سال 1948 متولد شد. او بیشتر به عنوان رمان‌نویس جنایی مطرح است، ولی خانه اول و آخرش تئاتر است. وی تاکنون آثار زیادی از خود بر جای گذاشته و همچنان هم در حال نوشتن است.»
وی ادامه داد: «مانکل از جمله کسانی است که در فعالیت‌های بشردوستانه حضور داشته و همچنان به آن پایبند است.»
رایگان با اشاره به اینکه مانکل یک مجموعه تئاتر در موزامبیک را زیر نظر دارد، گفت: «این نویسنده را کسی حمایت نمی‌کند و خود به صورت خودجوش تمام هزینه‌های مادی و معنوی تئاتر را پرداخت می‌کند. همچنین او به همراه همسرش مبلغ قابل توجهی را به بچه‌های بی‌سرپرست و فقیر دهکده‌ای در موزامبیک اختصاص داده است.»
این بازیگر تصریح کرد: «علاوه بر اینکه مانکل مجموعه تئاتری در موزامبیک را زیر نظر دارد، در سوئد نیز یک مجموعه تئاتر دارد که تمام هزینه‌های آن را خود به عهده گرفته است. با توجه به این اوصاف، حیفم آمد که چنین نویسنده معتبر جهانی را در ایران معرفی نکنم.»
وی با بیان اینکه دو کتاب مانکل در ایران ترجمه شده عنوان کرد: «این اولین نمایشنامه مانکل است که در ایران اجرا می‌شود و امیدوارم نمایشنامه بعد از این اجرا منتشر شود.»
در ادامه نشست "رویا تیموریان" مشاور کارگردان و از جمله بازیگران نمایش، گفت: «زمانی که نمایشنامه را می‌خوانیم به نظر ساده می‌آید، اما هر قدر که پیش رفتیم کار مشکل‌تر شد و با هدایت رایگان توانستیم به این شیوه برسیم. البته روخوانی‌ها و تمرین‌هایی که انجام دادیم، خود نمایشنامه به ما می‌رساند.»
وی با بیان اینکه بازیگران و عوامل توانستند با وجود شرایطی که یکی از بازیگران پیش آورد به خوبی از عهده کارشان برآیند، گفت: «در تمام دنیا تئاتر از یک فرهنگ ویژه برخوردار است و از اهالی تئاتر نیز توقع ویژه‌ای وجود دارد. زمانی که همه با بضاعت تئاتر دور هم جمع می‌شویم، تنها به خاطر پول نیست که می‌آییم و قرارداد می‌بندیم. دوستان از راه‌های دیگری ارتزاق می‌کنند.»
بازیگر نمایش "همه فرزندان خانوماغا" با اشاره به ترک گروه یکی از بازیگران نمایش  "قاتل بی‌رحم هسه کارلسون " عنوان کرد: «سه سال پیش نیز همین اتفاق برای ما افتاد و به دلیل مسائل مالی یکی از بازیگران قبل از اجرای عمومی کار را ترک کرد و با توجه به شرایط روحی که آن زمان مسعود رایگان به دلیل فوت پدرش داشت به گونه‌ای شد که نتوانستیم آن نمایش را اجرا کنیم و این بار هم برای بار دوم این اتفاق افتاد و با توجه به توافقاتی که انجام شده بود و تمریناتی انجام داده بودیم، همه چیز به خوبی پیش می‌رفت؛ ولی خیلی ناگهانی یکی از بازیگران بدون ارائه هیچ دلیلی برای ما از ادامه کار انصراف داد و هنوز همه ما در شوک هستیم که چرا این اتفاق افتاد. شب آخر این بازیگر مانند همیشه تمرین کرد و اوضاع بسیار خوب پیش می‌رفت و حتی برای بیلبوردها و پوسترها نیز عکس گرفتیم و ایشان بعد از اینکه از سالن خارج شدند 5 دقیقه بعد با ما تماس گرفتند و گفتند که دیگر حاضر برای ادامه نیستند و حتی بعد از آن جواب تلفن‌ها و پیامک‌های ما را نیز ندادند.»
این بازیگر پیش‌کسوت تئاتر با اشاره به اتفاقاتی که در سه سال پیش رخ داده بود، گفت: «آن موقع ما سکوت کردیم و چیزی نگفتیم که به نظرم اشتباه کردیم. باید اینگونه مسائل را بازگو کرد تا همکاران خود را بهتر بشناسیم و بدانیم برای انتخاب‌های بعدی‌مان چگونه عمل کنیم.»
تیموریان تصریح کرد: «حرف من این است که اگر می‌خواهیم گروهی را ترک کنیم، شجاعانه و متمدنانه رفتار کنیم و صحبت کنیم و به توافق برسیم و یا حداقل اینکه جواب تلفن‌ها را بدهیم. به نظرم برای کار تئاتر قطعاً باید فرهنگ‌ تئاتری داشته باشیم.»
تیموریان خاطرنشان کرد: «آنچه که هنرمندان سالیان سال است درباره آن حرف می‌زنند، امنیت شغلی است و این امنیت را فقط دولتمردان و مسئولان تأمین نمی‌کنند.»
وی خطاب به "امین زندگانی" ـ بازیگری که گروه نمایش را ترک کرده است ـ گفت: «آقای زندگانی شما با این کار خود در واقع امنیت شغلی ما را به خطر انداختید. امیدوارم با هیچ گروه دیگری این کار را نکنید چرا که با این رفتار، آن گروه دچار فشردگی کار و فشار روحی می‌شود.»
این مدرس تئاتر در ادامه با اشاره به بازیگر جایگزین "امین زندگانی" افزود: «جواد عزتی را هومن سیدی و شبنم مقدمی معرفی کردند. از جواد عزتی تشکر می‌کنم که در عرض یک هفته با اینکه این نمایشنامه بسیار دشوار بود، تمام تلاش خود را انجام داد و به قدری انرژی خوب با خود به همراه آورد که کلی به ما روحیه و انرژی داد و باعث شد یک کار تئاتری بعد از این همه زحمت به روی صحنه بیاید.»
بازیگر نمایش  "عروسی خون " فضای متن را فانتزی دانست و افزود: «این فانتزی بودن به همراه خودش خشونتی را به دنبال دارد و شیوه اجرایی، رئال و واقعی نیست و برای من که بعد از چند سال به عرصه تئاتر برگشتم، کار بسیار جذابی بود. با گروهی همکاری داشتم که من را به یاد گذشته می‌انداخت؛ چرا که در گذشته یکسری قوانین و عرف در تئاتر وجود داشت.»
در ادامه "شبنم مقدمی" بازیگر نمایش  "قاتل بی‌رحم هسه کارلسون " گفت: «فضای کار برایم بسیار جذاب است و من تا به حال کاری تا به این اندازه فانتزی انجام نداده بودم، این کار جهان فانتزی خود را دارد و ترکیبی از کارتون و کاریکاتور است.»
وی ادامه داد: «این نمایش تجربه خاصی برایم بود و مجبور بودم که در این اثر روی رفتار بازیگرانه‌ام تجدیدنظر کنم. نوع گریم، نحوه بیان، جنس بازی و حرکات برایم تازگی داشت و از اینکه تجربه‌اش کردم، بسیار خوشحالم.»
پس "جواد عزتی" از چگونگی حضورش در این نمایش گفت: «اگر این گروه دوستانه، پر انرژی و این نگاه و تحلیل‌ها وجود نداشت، نمی‌توانستم به این سرعت خود را به گروه برسانم و بتوانم حداقل این نقش را در صحنه اجرا کنم.»
این بازیگر تئاتر تصریح کرد: «به خاطر رفتار دوستانه و نگاه عمیق رویا تیموریان و مسعود رایگان به نمایشنامه، من خیلی سریع با شخصیت و آثار مانکل آشنا شدم.»
فرشاد فزونی که ساخت موسیقی نمایش  "قاتل بی‌رحم هسه کارلسون " را به عهده دارد، در ادامه این نشست گفت: «به دلیل تداخل تمرینات با اجرای موسیقی دو اثر "رویای‌ هالیوود" و "ماکاندو" فشار عصبی زیادی روی من بود. ولی در نهایت با صحبت‌هایی که با گروه داشتیم و اتودهایی که زدیم در اجرا به یک جمع‌بندی کلی در موزیک رسیدیم، البته من در حین اجراها مدام در حال تکمیل موسیقی هستم و سعی می‌کنم که موزیک را کامل‌تر کنم.»
وی ادامه داد: «کار فانتزی انجام داده بودم ولی این شکل دیگری از کار فانتزی است و تجربه جدید و خوبی برایم بود.»
"هومن سیدی" بازیگر نمایش در ادامه گفت: «عشق زیادی به آقای رایگان دارم و نمی‌توانم ببینم کوچک‌ترین ناراحتی برای آن‌ها به وجود آمده است.»
وی با تشکر از جواد عزتی به خاطر همراهی‌اش گفت: «در مرحله اول، این کار حیثیت و آبروی من هم هست و دوست دارم که بدون مشکل پیش برود. متأسفانه از زمان ورودم به سینما با این مشکلات دست به گریبان بودم و اگر بازیگری در نقشی بنشیند همه ذهن‌ها به سمت او می‌رود و نقش‌هایی مانند آن را به آن بازیگر پیشنهاد می‌کنند. بسیار خوشحالم که رایگان و تیموریان با توجه به سابقه و پیشینه‌ای که داشتم، این کار را به من پیشنهاد دادند.»
"احمد کچه‌چیان" طراح صحنه این نمایش با بیان اینکه این کار تجربه دوست‌داشتنی و سختی بوده است، گفت: «نزدیک به سه ماه روی طرح کار کردیم که ناگهان آقای رایگان به دلیل شرایط مالی گفت نمی‌توانیم این دکور را کار کنیم، بنابراین مجبور شدیم دکور را عوض کنیم و در عرض 24 ساعت طراحی تغییر کرد، البته من خودم این طراحی جدید را بیشتر از طراحی قبلی می‌پسندم.»
تیموریان که در این نمایش ایفاگر دو نقش است، تصریح کرد: «من در نمایش  "قاتل بی‌رحم هسه کارلسون " نقش یک مادر و زن اسب‌فروش را بازی می‌کنم که دو نقش کاملاً متفاوت است.»
وی با بیان اینکه فضای نمایش نزدیک به سینماست، گفت: «کار در واقع به نوعی مانند سکانس است و برای من تجربه‌ای جدید بود. من تا آخرین لحظه عمرم نیز در حال تجربه‌های جدید هستم و با بازی در یک اثر می‌توانم بار دیگر تجربه‌های جدید کسب کنم.»
مسعود رایگان کارگردان نمایش در ادامه گفت: «زمانی که وارد تئاتر می‌شویم باید تمام قد مقابلش بایستیم و کلاه را از سرمان برداریم چون تئاتر مادر همه هنرها است. به نظرم دوستان جوان باید کمی بیشتر دقت کنند، تئاتر چیز ساده‌ای نیست بلکه یک کار دسته جمعی است و تمام عوامل تئاتر در قبال کار مسئولند.»
وی افزود: «اگر نقصانی به وجود بیاید مسئولیت آن به عهده همه برمی‌گردد نه یک نفر، تئاتر حیاط بی‌در نیست که پا برهنه وارد آن شویم بلکه باید به گونه‌ای دیگر به تئاتر نگاه کرد. همه بازیگران بزرگ سینما در دنیا از تئاتر به سینما آمده‌اند.»
وی با بیان اینکه تئاتر یک جریان فرهنگ‌ساز است گفت: «مسئولان باید توجه بیشتری به تئاتر داشته باشند؛ چرا که با مسائل فرهنگی می‌توان جرائم را در یک جامعه کاهش داد و تئاتر در این زمینه می‌تواند به صورت مستقیم تأثیرگذار باشد.»
رایگان در پاسخ به این سوال که آیا خارج از متن چیزی را به نمایش اضافه کرده است گفت: «در متن تغییری انجام نداده‌ام و همان‌گونه آن را ترجمه کرده‌ام. تنها شیوه جدیدی را در ارتباط با نمایشنامه به کار بردیم که فکر می‌کنم درست است.»
تیموریان نیز ادامه داد: «در واقع جنایتی که در نمایش در حال وقوع است به شکل مینی‌مال در زندگی روزمره اتفاق می‌افتد و این نمایش یک نگاه مینی‌‌مال به شقاوت انسانی است.»
رایگان افزود: «این نمایش یک ماراتن یک‌ونیم ساعته است و بچه‌ها مدام در حال حرکت هستند و یک لحظه هم آرام و قرار ندارند. خودم را در وهله اول بازیگر می‌دانم تا کارگردان و عاشقانه بچه‌ها را به خاطر عشقی که به کار دارند ستایش می‌کنم.»
شبنم مقدمی نیز ادامه داد: «رایگان عشق خاصی نسبت به کسی که روی صحنه است، دارد و این اولین بار است که از کارگردانی به این اندازه انرژی می‌گیرم و آنچه که به من روحیه داد انرژی بود که از سوی رایگان به ما می‌رسید.»
محمد سلوکی که با تأخیر در این نشست حضور پیدا کرد گفت: «رایگان این شانس را به من داد که برای اولین بار تجربه تئاتر داشته باشم.»
سلوکی درخصوص نقش خود گفت: «من نقش  "هسه کارلسون " که فرد میانسالی است را ایفا می‌کنم، این شخصیت آدمی است که یکسری شرایط ذهنی خاص را برای خودش دارد.»
وی در خصوص ادامه فعالیت خود در عرصه تئاتر گفت: «فضای تئاتر را بسیار دوست دارم و اگر شرایط فراهم شود باز هم کار تئاتر انجام خواهم داد.»
رایگان در پایان درباره اینکه چرا از "محمد سلوکی" که تاکنون تجربه‌ای در عرصه تئاتر نداشته، دعوت کرده گفت: «سلوکی به شخصیت  هسه کارلسون بسیار نزدیک بود و به دلیل لحن و محجوبیتی که در چهره‌اش است و سایر فاکتورها او را انتخاب کردم و قرار بود یک هفته هم برای تمرین به او اختصاص دهم که به دلیل ترک امین زندگانی این اتفاق فراهم نشد و به این ترتیب به سلوکی ظلم شد.»

 

نشست رسانه‌ای نمایش "قاتل بی‌رحم هسه کارلسون" نوشته هنینگ مانکل روز گذشته ـ 16 آبان ـ با حضور مسعود رایگان کارگردان نمایش و سایر عوامل اجرایی در سالن استاد سمندریان تماشاخانه ایرانشهر برگزار شد.