چنانچه شرایطی فراهم می‌شد که هنرمندان نامدار تئاتر پس از اجرای عمومی اثرشان در جشنواره تئاتر فجر حضور پیدا می‌کردند، به طور قطع شاهد برگزاری جشنواره بهتری بودیم.
این نویسنده و کارگردان با سابقه تئاتر که در بخش چشم‌انداز بیست‌وهفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر نیز حضور دارد، با اعلام این مطلب به سایت ایران تئاتر گفت:«حضور هنرمندان نامدار در جشنواره تئاتر فجر موجب خوشحالی است ولی این امر نباید باعث محدودیت برای سایر هنرمندان شود، بنابراین با توجه به نحوه سیاستگذاری جشنواره تئاتر فجر که مبنی بر حضور در جشنواره و سپس امکان اجرای عمومی است، بهتر است هنرمندان پیشکسوت و نامدار ابتدا اثر خود را ویژه عموم اجرا کنند و سپس در جشنواره حضور یابند.»
وی در ادامه افزود:«بهترین دوره جشنواره تئاتر فجر مربوط به سال 1385 می‌شود که آثار نمایشی پس از گذراندن اجرای عمومی به جشنواره تئاتر فجر راه پیدا کردند و این در کیفیت آثار نمایشی نیز موثر بود. جای تاسف است که نحوه برگزاری جشنواره تئاتر فجر براساس دوره‌های گذشته برنامه‌ریزی شده تا آثار نمایشی پس از اجرا در جشنواره به مرحله اجرای عمومی برسند.»
یعقوبی گفت:«حضور نمایش‌های شرکت کننده در جشنواره تئاتر فجر پس از طی اجرای عمومی، امنیت شغلی افراد را حفظ می‌کند و اختیار هنرمندان نیز از آنها گرفته نمی‌شود چرا که در این صورت شرط رسیدن به اجرای عمومی حضور در جشنواره تئاتر فجر نیست. به طور کلی فکر می‌کنم برای مهار بودجه تئاتر کشور برگزاری جشنواره تئاتر فجر با سیاستگذاری فعلی نمی‌تواند راه مناسبی باشد.»
یعقوبی خاطر نشان کرد:«فکر می‌کنم هنرمندان گم نام می‌توانند از طریق فراخوان در جشنواره حضور پیدا کنند... اگر بخش جشنواره جشنواره‌ها وجود داشته باشد، هنرمندانی که در سایر جشنواره‌های تئاتر، شاخص می‌شوند، از آن طریق انتخاب و به جشنواره تئاتر فجر که جشنواره‌ای مهم است، راه می‌یابند.»
صبا هنر (سینما / تئاتر / هنر )
(محمد مهدی قاهری )صبا هنر (سینما / تئاتر / هنر )
(محمد مهدی قاهری )نظر دست‌اندرکاران تئاتر در مورد فجر امسال
نظر دست‌اندرکاران تئاتر در مورد فجر امسال محمد یعقوبی: بهتر است پیشکسوتان پس از اجرای عمومی در جشنواره حضور یابند
| ||||
دراماتورژی چیست؟ دراماتورژ کیست؟ (2)
دراماتورژی چیست؟ دراماتورژ کیست؟ (2)
| ||||
در شماره پیشین این مقاله خواندیم که امروزه در گروه دراماتورژ نقش مهم و کلیدی‌ای در یک گروه نمایشی به عهده دارد. در مقاله مورد نظر تا حد امکان تلاش شد تا تعریفی دقیق و اصولی از واژه دراماتورژی و جایگاه ،وظیفه و نقش دراماتورژ به شکی روشن بیان شود. در این شماره، نگاهی سریع به تاریخچه پیدایش این مهم خواهیم کرد . تاریخ حرفه دراماتورژی صبا رادمان: تاریخ حرفه دراماتورژی به قرن هجدهم آلمان و تلاش‌های «گتهلدلسینگ» باز می‌گردد.[بعد از وی] دیگران تا قرن بیستم که شامل برتولت برشت نیز می‌شوند به ادامه این مسیر پرداختند. اما تا زمان شروع تئاترهای محلی در دهه‌های 60 و 70 قرن بیستم، این حرفه، سابقه‌ای در آمریکا نداشت. در این سال‌ها با موفقیت«رابرت بروستاین»(1)، این پیشه سمت و جایگاهی در آمریکا یافت.» (2) یک دراماتورژ، ترکیبی از تخصص‌های گوناگون در وجود یک نفر است در حقیقت دراماتورژها تا حدی مربی و تا حدی ویراستار هستند. آنها برای کارگردان هنری، همانند الهه‌های «حامی هنر»(3) و دلقک موذی بارگاه، عمل می‌کنند. آنها منتقدان داخلی گروه‌های تئاتر «تماشاخانه»ها و تاریخ‌دانان مستقر در گروه هستند. دراماتورژها می‌توانند در برنامه‌ریزی فصلی گروه کمک کنند، یا به پشتیبانی از نمایشنامه‌نویسان کشف نشده و یاری رسانی به آنها در اجرای نوشته‌هایشان بپردازند. آنها حتی نقش وکلای مدافع شیطان صفت را در برابر کارگردان نمایش بازی می‌کنند و در برابر وی در غیاب نمایشنامه‌نویس، هنگام حذف و تعویق بی‌مورد متن ایستادگی می‌کنند، زیرا به سادگی می‌توان گفت، آنها کارگردان‌های متن هستند؛ به این شکل که می توان گفت: کارگردان عادی عهده‌دار ساخت تصویر سه بعدی نوشته است اما دراماتورژ، حفظ کلام و مقاصد نویسنده را در این ترجمه تصویری، تضمین می‌کند. عده‌ای پیدایش دراماتورژ را در جهان، نتیجه زحمات «گتهلدلسینگ» در گروه «هامبورگ ریپورتوری»(4) در سال 1767 می دانند. زیرا اولین بار در این سال از «لسینگ» که سال‌ها تجربه و شهرت را در زمینه نمایشنامه‌نویسی و نقد تئاتر آن زمان، برای خود به ارمغان آورده بود، برای همکاری با کارگردان هنری یکی از مشهورترین گروه‌ها، دعوت به عمل آمد. آنها می‌خواستند به واسطه نام و توانایی لسینگ در تدریس و نشر به اجراهایشان، حقانیت بخشیده و نقدهای مثبت او را در نشریات گوناگون به دست آورند. اما در کمال تعجب، به جای آن که تصدیق لسینگ را به دست آورند، با چیز دیگری روبرو شدند. وی سرسختانه در برابر انتخاب‌های ابلهانه کارگردان هنری و کم بودن اجرای متن‌های نویسندگان آلمانی در گروه مبارزه کرده و در مجموعه مقالات «دراماتورژی هامبورگی»(5) بر تولید آثار نویسندگان و نمونه‌های آلمانی صحه گذاشت. همچنین، رویکرد گروه به نمایش‌های مسخره فرانسوی را مورد انتقاد قرار داد و خواهان آن شد تا بازیگران خودشان را از شر چرب‌زبانی، به منظور ارائه نمایش‌هایی قابل قبول و دارای قدرت تلقین، برهانند اگر چه این حرکت او نتیجه‌ای جز عزلش را دربرنداشت. با این وجود وی حتی بعد از عزلش نیز به نگارش مقالات گوناگون در این‌باره پرداخت و تا هنگامی که گروه در اثر مشکلات مالی، سه فصل بعد از استخدام وی از هم فرو پاشید، این کار را ادامه داد و در همین زمان بود که نمایشنامه‌نویسان و هنرمندان دلسوز تئاتر، لسینگ را تشویق کردند. به طوری که تا قبل از پایان قرن، موقعیت دراماتورژ در تمام فهرست‌های شهر‌های مهم آلمان تثبیت شده بود و براساس یک تاکتیک توافق شده دراماتورژ موقعیت نگهبان متن را برعهده می‌گرفت. این اتفاق مهم، کم‌کم از محدوده کشور آلمان فراتر رفته و اقصا نقاط جهان را دربرگرفت. دراماتورژی در سال «1960» از طریق دانشگاه‌ها به آمریکا وارد شد: در«ییل»(6) تحت سرپرستی «رابرت بروستاین»، آموزش منتقدین تئاتر از دانشکده زبان انگلیسی به دانشکده«نمایش» منتقل شد. «بروستاین» می‌دانست، اهمیت تربیت منتقد تئاتر بیشتر از آموزش مخاطبان است. در دوره آموزشی وی، منتقدان آینده به آموزش مبانی اجرای نمایش، کارگردانی، طراحی صحنه و ارائه مقدار برابری نمایشنامه و نقد تئاتر می‌پرداختند. به دلیل تناقضات درونی این دوره درسی، این برنامه از حرفه «نقد تئاتر» به «دراماتورژی» تبدیل شد. از سویی دیگر و به شکل هم‌زمان، دوره‌های موثر نمایشنامه‌نویسی در دیگر مراکز نیز راه‌اندازی شد، برای مثال همایش نویسندگان دانشگاه آیوا، به معرفی دوره‌های آموزش «حامی نمایشنامه‌نویس»پرداخت. این حامیان، یک به یک با نمایشنامه‌نویسان، کار می‌کردند و برای آنها اقدام به ارائه راهنمایی، حمایت و پیشنهاد می‌کردند. آنها هرگز برای نگارش متن، اعتباری کسب نمی‌کردند، ولی در ترجمه تصویری این متن‌ها و فرایند انتقال مفاهیم از نویسنده به کارگردان مؤثر، و مسئول خوانش صحنه‌ای متن پیش از اجرا بودند. زمان زیادی طول نکشید تا در دانشگاه متوجه تشابه برنامه‌هایشان شدند و به این ترتیب«حرفه دراماتورژی» زاده شد. حرفه «دراماتورژ» خیلی زود در تئاترهای محلی مانند «میناپولیس گوتری»(7) و صحنه «دی سی آرنا»(8) ظاهر شد و افرادی در این حرفه، گمارده شدند. «به عبارت بهتر، دراماتورژ، گاهی مروج ترجمه متن‌های با ارزش از زبان‌های دیگر و گاهی نیز مسئول نوشتن قطعات و برپایی نمایش‌های مترقی و گسترش متن‌های اصلی در فصل‌های آینده است. اما از آن‌جایی که موقعیت دراماتورژها، آن چنان در گروه‌هایشان عجیب است که تنها از موقعیتی مشابه خود برخوردارند، ممکن است در کناره باقی بمانند. به هر صورت، آنها باید چشمان نقاد خود را به هر چیزی که طی فصل اتفاق می‌افتد باز نگه دارند.»(9) برای هر نمایش، دراماتورژها همانند کتاب‌های تاریخ، اطلس و فرهنگ‌های انسانی عمل می‌کنند. آنها متن‌ها را برای کارگردان(در جاهایی که توافق بر حذف یا دوباره‌نویسی آن دارند)، به گونه‌ای که نهایت درون‌مایه فکری نویسنده متن تا حد امکان، حفظ شود، ویرایش می‌کنند. همچنین به توضیح زمینه دوره‌های تاریخی و نکات مختلف متن به طراحان و اعضای گروه می‌پردازند. این زمینه‌های تاریخی شامل نقشه‌ها و حقایق پایه‌ای منطقه موضوعی(متن) می‌شود. شرح حوادث، گرایش‌ها، مشاهیر و دیگر نکات متن در تمام حوزه‌ها و مناطق مختلف، شامل سیاستمداران، موسیقی، هنری، تحصیلات، فرهنگ عامه و علوم برعهده دراماتورژ‌‌هاست. دراماتورژ به تمرینات گروه سرکشی می‌کند تا متن را آنالیز کند و در رابطه با اشتراکات آن بحث کند. آنها برای حل سؤالات عجیبی که از تحلیل متن بیرون می‌آید، در تمرین حاضر هستند. همچنین درماتوروگ‌ها، یادداشت‌های راهبردی برای برنامه می‌نویسند تا به مخاطب برای ورود به دنیای نمایش کمک کنند. پی‌نوشت: 1- Robert Brustein 2- Theatre textbooks - Mark Bly- Yale university- 1999, p. 12 3- Supportive muse 4- Hamburge Repertory company 5- Hamburg Dramaturgy- Gothold lessing– zimmern – Dover Publications, Incorporated– 1982– p.p 67 & 68 6- Yale 7- Minneapolis Guthrie 8- D. C. Sarena stage 9- Opcit _ p.68 | ||||
سومین و چهارمین روز برگزاری جشنواره تئاتر رضوی
گزارشی از سومین و چهارمین روز برگزاری جشنواره تئاتر رضوی در بجنورد
| ||||
زهرا شایان‌فر: سومین و چهارمین روز از ششمین جشنواره سراسری تئاتر رضوی در حالی سپری شد که علی نصیریان از جمله پیشکسوتان و داوران جشنواره تئاتر رضوی گفت که به اعتقاد او جشنواره امسال به لحاظ کیفی بسیار بهتر از سال گذشته بوده است. سالن‌های مملو از تماشاگر به گزارش خبرنگار اعزامی سایت ایران تئاتر از جشنواره تئاتر رضوی شهر بجنورد، با این که گروه‌های نمایشی که در جدول برنامه اجراهای صبح را انجام دادند ابتدا از دیده نشدن نمایششان در ساعات صبح سخن می‌گفتند، اما با پر بودن صندلی‌های نمایش در روز‌های کاری و در ساعت 10 صبح از عشق و علاقه مردم این شهر به تئاتر می‌گویند. تجربه سال گذشته جشنواره در مواجه با گروه‌های پر تعداد مخاطبان باعث شده است تا جشنواره از حصار‌کشی خاصی برای ورود و خروج تماشاگران به سالن‌ها بهره ببرد. گرچه تعداد تماشاگران سالن‌ها از سال گذشته کمتر نیستند، اما شلوغی و ازدحام غیر قابل کنترل در ورودی تالار‌ها دیده نمی‌شود. پرداختن کارگردانان تئاتر به طراحی صحنه جشنواره ششم در مقایسه با جشنواره دور قبل در زمینه طراحی‌ها رشد قابل ملاحظه‌ای را نشان می‌دهد. دبیر جشنواره در این خصوص معتقد است: دادن وقت کافی به گروه‌ها و زمان داشتن برای اجرای طراحی‌ها همان گونه که در کیفیت آثار موثر بوده بر دیگر عناصر اجرا و زیباسازی آن نیز اثر داشته است. این نکته در برنامه‌ریزی جشنواره سال آینده نیز در نظر گرفته شده است. رشد کیفی از دید داوران علی نصیریان که دو سال متوالی داور جشنواره تئاتر رضوی بوده اعتقاد دارد این جشنواره به لحاظ کیفی خیلی بهتر از سال گذشته است و می‌افزاید: امسال با اشتیاق کارها را دنبال می‌کنیم. نمایش‌ها در همه بخش‌ها رشد قابل توجهی داشته‌اند. تنها وجهی که از آن صدمه می‌بینند متن است. بازیگری‌ها در سطح قابل توجهی قرار دارند. این نشان می‌دهد که بیشتر از دیگر عناصر روی بازیگری کار شده است. وی با تاکید بر لزوم نوآوری و خلاقیت در پرداختن به موضوعات مذهبی و استفاده از روایات و داستان‌های تاریخی و دینی به جوانان توصیه کرد نباید نا امید و خسته شوید. مشکلات ما از گذشته تا به امروز از فردوسی تا زمان حال ادامه داشته، دارد و مطمئن هستم که ادامه خواهد داشت اما هنرمند باید در همه شرایط به کار خود ادامه دهد و از مشکلات نهراسد. برگزاری نخستین نشست تئاتر رضوی اولین نشست گروه‌های نمایشی با هیات داوران جشنواره و دبیر‌ان سه شنبه 14 آبان ساعت 15 در محل اقامت مهمانان جشنواره برگزار شد. در این جلسه کار گروه های جوان در جشنواره تئاتر رضوی ، ویژگی‌های تئاتر دینی و نقطه نظرات هیات داوران در خصوص اجراهای جشنواره و گروه‌های نمایش مورد گفت‌وگو قرار گرفت. در این جلسه علی نصیریان، محمود خزاعی، تاجبخش فنائیان، و محمدرضا الوند حضور داشتند. علی نصیریان در این نشست از عملکرد گروه‌های جوان در تولید تئار یاد کرد و گفت: امسال احساس خوبی دارم و فکر می‌کنم قدم‌های جدی‌تری برداشته شده است. خودتان را باور کنید و بدانید که تنها شما هستید که قدم‌های خوبی بر‌می‌دارید. مطمئن باشید فعالیت‌ها و قدم‌هایتان به بار می‌نشیند. وی تا کید کرد: کمبود‌های مالی، مسائل اقتصادی، تبعیض‌ها نباید باعث افسردگی و نا امیدی شود و هنرمند را از پویایی و جوشش باز دارد. به سادگی و یک شبه نمی‌توان در بازیگری تعالی پیدا کرد. دکتر محمود عزیزی نیز از توانایی و خلوص بر گزار کنندگان جشنواره‌های مختلف کشور یاد کرد و پیشنهاد داد: تمام نمایش‌هایی که در این جشنواره دیده‌ایم قابلیت اجرا ی عمومی در اقصا نقاط کشور را دارند. وی تئاتر را نیاز ضروری بشر عنوان کرده و از رشد تئاتر در دل مردم طی 30 سال گذشته یاد کرد و افزود: کار‌های امروز شما بذری است که روزی به بار می‌نشیند. تئاتر، اندیشه را دعوت می‌کند و تحولات و رابطه انسانی را به چالش می‌کشد. تاجبخش فنائیان در ادامه گفت: ابتدا تصور می‌کردم که محدودیت موضوعی، محدودیت خلاقیت را هم بوجود می‌آورد. اما جشنواره‌های موضوعی در سال‌های اخیر نشان داده‌اند که جوانان سبک هایی ابداع کرده‌اند که من به عنوان یکی از افرادی که سال‌ها در دانشگاه بوده‌ام بایست بنشینم و مبانی نظری و شیوه‌های عرضه شده در آن نمایش‌ها را استخراج کنم. علی نصیریان از هنرمندان خواست در پرداختن به موضوعات دینی از ماندن در سطح اعمال ظاهری بپرهیزند و به مباحث تحلیلی‌تر و عمیق‌تر برسند. الوند نیز در ادامه به وجوه تصویری آثار اعتقادی پرداخت و زبان تصویر و نشانه ها را لازمه گسترش دامنه مخاطبان در عرصه های داخلی و بین المللی دانست. این جلسه با سوال و جواب کارگردانان و گروه‌های نمایشی ادامه یافت. دومین جلسه گفت و شنود ششمین جشنواره تئاتر رضوی امروز با حضور حسین مسافر‌آستانه، دبیر جشنواره بین المللی تئاتر فجر و دکتر تاجبخش فنائیان در هتل نگین شهر بجنورد برگزار می‌شود. حافظ و گلشن دو تالار با دو متولی دو تالار درگیر در جشنواره تئاتر رضوی، حافظ و گلشن هستند که در ایام جشنواره بدون وفقه فعالیت می‌کنند. یکی از این دو تالار در زیرمجموعه اداره کل ارشاد و دیگری سالنی مختص شهرداری است. گرچه دو متولی مجزا امور اجرایی این دو تالار را اداره می‌کنند اما همکاری و ارتباط خوب مدیران این دو مجموعه باعث شده است تا امور سالن‌ها یکپارچه اداره شوند. آیین پایانی از را می‌رسد ششمین جشنواره تئاتر رضوی پنج‌شنبه 16 آبان ماه ساعت 18 در تالار گلشن به کار خود پایان می‌دهد. بر نامه‌های این روز توسط صدرا یوسفی کارگردان این مراسم به سایت ایران تئاتر معرفی شد. وی از اجرای موسیقی تئاتر"پیاده" در دو اپیزود و اجرای آیین فتح بسم‌الله توسط مرشد مجیدی خبر داده و افزود: امیر حسین مدرس اجرای برنامه را برعهده دارد. با این که تعداد سخنرانی‌ها و ارائه گزارش‌ها در این مراسم زیاد است اما تلاش کرده‌ایم برنامه را در 120 تا 150 دقیقه تنظیم کنیم و با حضور گروه‌های آیینی استان خراسان شمالی تنوع لازم را به آن بدهیم. یوسفی مهمانان ویژه این مراسم را معاونان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، مشاوران رئیس جمهور و دیگر مسئولان کشوری معرفی کرده و گفت: 26 تن از مهمانان ویژه کشوری فردا در مراسم اختتامیه حضور خواهند داشت. | ||||
