بودن یا نبودن مسئله این است

رحیم عبدالرحیم‌زاده: این روزها موج گسترده‌ای از حضور بازیگران تئاتری در پروژه‌های مختلف تصویری اعم از سینما و تلویزیون ایجاد شده که نمونه آن را در مجموعه‌هایی چون گاوصندوق، مسافران، جستجوگران، خسته‌دلان و... می‌توان مشاهده کرد.

به گزارش سایت ایران تئاتر، هر چند شاید این موضوع پدیده تازه‌ای نباشد و تئاتر همواره و در سال‌های مختلف کم یا زیاد، یکی از منابع عمده تامین بازیگران سینما و تلویزیون بوده، اما این روزها شاهد اوج‌گیری این پدیده هستیم.
این اتفاق که در یک نگاه، نشان از ظرفیت و توانایی بالای بازیگران تئاتر در سال‌های اخیر دارد، گاه باعث لطمه وارد شدن به پروژه‌های تئاتری شده و یا موجب خالی شدن عرصه تئاتر از بازیگران صاحب نام می‌شود. صرف نظر از این موارد، این مقوله از منظر تکنیکی هم قابل بررسی است.
خیلی دور، خیلی نزدیک
برخی معتقدند بازیگری مقابل دوربین و بازیگری روی صحنه تفاوت‌های چندان آشکاری با یکدیگر ندارند، اما در مقابل، برخی دیگر آن را از دو جنس کاملاً متفاوت می‌دانند.
فرهاد اصلانی در این باره می‌گوید:« چندان موافق تفکیک بازیگری در این عرصه‌ها نیستم؛ چرا که این مدیوم‌ها بسیار به هم نزدیک هستند و منافاتی با یکدیگر ندارند. در تمام دنیا این بازیگران موفق تئاتر هستند که در عرصه‌هایی چون سینما و تلویزیون می‌توانند حضور چشمگیری داشته باشند.»
افشین هاشمی نیز همسو با اصلانی می‌گوید:« به نظر من تفاوت چندانی میان بازی در تئاتر و تلویزیون وجود ندارد، در هر دو باید تمریناتی انجام داده باشی و سپس اجرا کنی. در واقع تئاتر تمرینی است برای بازی در فیلم، همانگونه که بازی در فیلم تمرینی برای تئاتر است.»
هاشمی می‌گوید:«ما بازیگر هستیم و در هر عرصه‌ای باید توانایی بازی داشته باشیم.»
بهاره رهنما نیز که در هر دو عرصه حضور فعالی دارد، موافق این نظر است و می‌گوید:«ایجاد مرزبندی میان بازیگری در عرصه تئاتر، سینما و تلویزیون رویه غلطی است.»
وی معتقد است که هیچ جایی را به نام کسی نزده‌اند و هر بازیگری می‌تواند در هر کدام از این عرصه‌ها ایفای نقش کند.
اما "حسن معجونی" که نظریاتی مخالف با این گروه دارد، معتقد است:« تجربه بازی در تئاتر به دلیل تکرار و پرورش بازیگر و مدت طولانی حضور افراد در کنار یکدیگر، تفاوت زیادی با پروژه‌های تصویری و بالاخص مجموعه‌های روتین تلویزیونی دارد.»
بازیگر مجموعه تلویزیونی"مسافران" می‌گوید:« لذتی که از تئاتر می‌برم از این گونه کارها نمی‌برم؛ چرا که ما عادت کرده‌ایم در تئاتر نفس بکشیم.»
"الهام پاوه‌نژاد" نیز که از جمله کسانی است که تفاوت زیادی میان بازیگری در این دو عرصه قائل است، می‌گوید:« هر کدام از این دو حوزه، قواعد خاص خود را دارند. همان گونه که بازیگری در صحنه تئاتر، احتیاج به اطلاعات و پیش زمینه‌های خاصی دارد، کار تصویر نیز قواعد خاصی دارد که بازیگران تئاتر باید آن را فرا بگیرند.»
بودن یا نبودن مسئله این است
بازیگران تئاتر تا چه حد می‌توانند در پروژه‌های تصویری مشارکت داشته باشند؟ ضرورت این حضور چیست و آسیب‌های آن کدام است؟
فرهاد اصلانی در این رابطه می‌گوید:« این اتفاق مبارکی است که سرانجام صدا و سیما و کارگردان‌های ما به ارزش‌ بازیگران تئاتر واقف شده‌اند.»
اما در همان حال وی می‌افزاید:«اما بازیگران تئاتر نباید خود را برای مدتی طولانی از تئاتر محروم کنند؛ چرا که تاثیر بدی بر کارشان خواهد گذاشت.»
"حمید ابراهیمی" نیز همسو با اصلانی تاکید می‌کند:«روزی می‌رسد که سینما و تلویزیون فقط باید از تئاتر بازیگر انتخاب کنند؛ چرا که بازیگران در تئاتر چنان قوی می‌شوند که هر کاراکتری را به خوبی بازی می‌کنند.»
ابراهیمی اشاره می‌کند:«هر چقدر هم بازیگران تئاتر به سوی سینما و تلویزیون بروند باید سالی یکی دو بار در تئاتر حضور یابند تا آن لحظه‌های ناب را فراموش نکنند.»
"رضا بابک" هم موفقیت بازیگران تئاتر را در گرو میزان شناخت آنان از دو عرصه سینما و تلویزیون می‌‌داند.
وسواس در انتخاب
اغلب بازیگران تئاتری مخالف حضور در پروژه‌های تصویری نیستند؛ اما همگی بر این مسئله صحه می‌گذارند که باید در انتخاب وسواس به خرج داد.
افشین هاشمی در این باره می‌گوید:«ما بازیگر هستیم و در هر حوزه‌ای می‌توانیم بازی کنیم به شرط آن که دقت کنیم و کارهای خوبی انتخاب کنیم.»
رضا بابک نیز در این زمینه می‌گوید:«اگر کارهای تلویزیونی آثار ضعیفی باشند که شتابزده و با عجله تولید می‌شوند، مسلماً به بازیگر لطمه می‌زنند، اما کار خوبی که متن مناسبی داشته باشد به بازیگران تئاتری کمک می‌کند. پس آن‌ها هم باید با وسواس بیشتری دست به انتخاب بزنند.»
امنیت شغلی
شاید در کنار کسب تجربه‌های جدید، عدم امنیت شغلی واقعی‌ترین دلیل حضور بازیگران تئاتر در پروژه‌های تصویری باشد.
موضوعی که "بهاره رهنما" به صراحت راجع به آن اظهار نظر می‌کند. او در این باره می‌گوید:«تئاتری‌ها افراد صبور و عاشقی هستند و اغلب به دلیل مناسب نبودن شرایط اقتصادی مجبورند در حوزه‌های دیگر هم فعالیت کنند.»
رضا بابک نیز دلیل عمده حضور بازیگران تئاتر در سینما و تلویزیون را به‌ گذران زندگی مربوط می‌داند و با شوخ‌طبعی خاص خودش می‌گوید:«زندگی باید بگذرد.»
حسن معجونی نیز که بخشی از دلایل حضورش در تلویزیون را ورای تجربه کردن، بی‌ثباتی فضای تئاتر می‌داند، معتقد است:« شاید اگر فاصله دستمزدهای تئاتر با دیگر عرصه‌های بازیگری کم شود کمتر تئاتری‌ها به این کار مایل شوند.»
با این حال الهام پاوه‌نژاد در این زمینه حرف‌های خاص خود را دارد و به نکات دیگری هم اشاره می‌کند. او می‌گوید:«بیشتر بازیگران تئاتر به دلیل نبود امنیت شغلی به پروژه‌های تصویری روی می‌آورند و به دلیل عدم انتخاب درست گاه خود را به ورطه نابودی می‌کشانند. اما اگر امنیت شغلی وجود داشت آن‌ها انتخاب می‌کردند و دست بازیگر برای یافتن بهترین گزینه‌ها، چه در تئاتر و چه در تصویر باز بود.»